HISTORIA PARAFII W SĘTALU

Parafia w Sętalu istniała już w XIV wieku. 30 sierpnia 1344 roku biskup Herman z Pragi (1280-1349) i Kapituła Warmińska zapisali Sętal Kolegiacie w Glotowie, która przeniesiona do Dobrego Miasta, do 1810 roku sprawowała patronat nad Sętalem.

O pierwszym kościele brak informacji. Został zniszczony prawdopodobnie w czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Następna, drewniana świątynia była konsekrowana 30 października 1583 roku ku czci Wszystkich Świętych i Świętego Mikołaja przez biskupa Marcina Kromera (1512-1589). Kościół ten spłonął doszczętnie w 1908 roku. Z pożarem tym wiąże się niewyjaśniona do dziś historia monstrancji z 1595 roku. W latach 30 ubiegłego stulecia pojawiła się na aukcji w Lucernie, w Szwajcarii. Mimo starań diecezji warmińskiej, zabytek nigdy jednak nie wrócił do Sętala.

Nowa, obecna świątynia została zbudowana w latach 1908 - 1910 i konsekrowana 11 VII 1911 roku ku czci Świętego Mikołaja przez biskupa Augustyna Bludau (1862 - 1930). Budowa kościoła trwająca zaledwie dwa lata, to wyraz wielkiej mobilizacji i ofiarności parafian ze wsi Sętal, Dąbrówka Wielka, Plutki, Nowe Włóki i ówczesne Kabikiejmy Górne. Proboszczem kierującym budową kościoła był ksiądz Andreas Bajenski (28 XI 1868 - 17 VI 1927). Kościół zbudowano w stylu neogotyckim. Wystrój wnętrza jednolity, również neogotycki. W ołtarzu głównym widnieje drewniana rzeźba Trójcy Przenajświętszej (Tron łaski - Sedes gratiae), znajdująca się pośród płaskorzeźbionych scen z życia Chrystusa oraz rzeźby św. Mikołaja i aniołów. W ołtarzu bocznym po lewej stronie rzeźba Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem oraz św. Anną i św. Joachimem. W ołtarzu bocznym po prawej stronie znajduje się płaskorzeźba Przemienienia Pańskiego oraz wizerunki św. Walentego i św. Bartłomieja. Ambonę zdobią figury Chrystusa i ewangelistów. W oknach kościoła znajdują się autentyczne witraże z 1910 roku wykonane w Trewirze, przedstawiające postacie świętych. Na prawej ścianie w prezbiterium znajduje się witraż ze św. Andrzejem, dalej w nawie kościoła: św. Barbary, św. Piotra, Matki Boskiej Bolesnej z sercem przebitym mieczami (siedem boleści Matki Boskiej), św. Pawła oraz św. Antoniego. W prezbiterium po lewej stronie widnieje witraż przedstawiający patrona kościoła św. Mikołaja, a następnie witraże św. Anny, św. Franciszka, św. Józefa, św. Wojciecha (Adalberta) oraz św. Rocha. Kościół wyposażono w organy wykonane na początku XX wieku przez Vitalisa Stange z Braniewa. Na wieży kościelnej znajduje się zegar wykonany przez zegarmistrza Roberta Gerluch z Lidzbarga oraz dzwony z 1910 i 1928 roku.

Kościół w Sętalu wybudowano zgodnie z neogotyckimi założeniami architektonicznymi według projektu Fritza Heitmana, który zaprojektował podobne kościoły Świętej Rodziny w Królewcu, Świętej Katarzyny w Brąswałdzie i Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie.

Ceglana, trzynawowa hala, czworoboczne prezbiterium na osi nawy głównej, chór muzyczny drewniany po przeciwnej stronie, kruchta w wieży o wysokości 52 m, obok kaplica chrzcielna (baptysterium), sklepienie gwiaździste, wsparte na granitowych filarach. Dach dwuspadowy stromy, schodkowo wykończone szczyty ozdobione wieżyczkami z miedzianymi hełmami (sterczyny). Budowla ceglana, nietynkowana, portal główny zdobiony mozaiką przedstawiającą Dobrego Pasterza. Ściany świątyni od zewnątrz podparte przyporami zwieńczonymi ceramicznymi kształtkami o wyglądzie trójlistnego krzyża.

Obecnie do Parafii należą wsie: Sętal, Dąbrówka Wielka, Nowe Włóki, Plutki, Rozgity i Kabikiejmy oraz Kabikiejmy Dolne (domy po prawej stronie drogi krajowej prowadzącej z Olsztyna do Dobrego Miasta).

Najstarsza kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej z 1874 roku znajduje się w Nowych Włókach, a w Kabikiejmach jest kaplica Świętej Rodziny i Świętego Rocha z 1875 roku. W Sętalu znajduje się cmentarz parafialny, a w Nowych Włókach nieczynny cmentarz przy kaplicy i pomnik upamiętniający ofiary I wojny światowej.