HISTORIA PARAFII W SĘTALU
Parafia w Sętalu istniała już w XIV wieku. 30 sierpnia 1344 roku
biskup Herman z Pragi (1280-1349) i Kapituła Warmińska zapisali Sętal
Kolegiacie w Glotowie, która przeniesiona do Dobrego Miasta, do 1810 roku
sprawowała patronat nad Sętalem.
O pierwszym kościele brak informacji. Został zniszczony
prawdopodobnie w czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521. Następna,
drewniana świątynia była konsekrowana 30 października 1583 roku ku czci
Wszystkich Świętych i Świętego Mikołaja przez biskupa Marcina Kromera
(1512-1589). Kościół ten spłonął doszczętnie w 1908 roku. Z pożarem tym wiąże
się niewyjaśniona do dziś historia monstrancji z 1595 roku. W latach 30
ubiegłego stulecia pojawiła się na aukcji w Lucernie, w Szwajcarii. Mimo starań
diecezji warmińskiej, zabytek nigdy jednak nie wrócił do Sętala.
Nowa, obecna świątynia została zbudowana w latach 1908 - 1910 i
konsekrowana 11 VII 1911 roku ku czci Świętego Mikołaja przez biskupa Augustyna
Bludau (1862 - 1930). Budowa kościoła trwająca zaledwie dwa lata, to wyraz
wielkiej mobilizacji i ofiarności parafian ze wsi Sętal, Dąbrówka Wielka,
Plutki, Nowe Włóki i ówczesne Kabikiejmy Górne. Proboszczem kierującym budową kościoła
był ksiądz Andreas Bajenski (28 XI 1868 - 17 VI 1927). Kościół zbudowano w stylu
neogotyckim. Wystrój wnętrza jednolity, również neogotycki. W ołtarzu głównym
widnieje drewniana rzeźba Trójcy Przenajświętszej (Tron łaski - Sedes gratiae),
znajdująca się pośród płaskorzeźbionych scen z życia Chrystusa oraz rzeźby św. Mikołaja
i aniołów. W ołtarzu bocznym po lewej stronie rzeźba Matki Boskiej Różańcowej
ze św. Dominikiem oraz św. Anną i św. Joachimem. W ołtarzu bocznym po prawej
stronie znajduje się płaskorzeźba Przemienienia Pańskiego oraz wizerunki św.
Walentego i św. Bartłomieja. Ambonę zdobią figury Chrystusa i ewangelistów. W
oknach kościoła znajdują się autentyczne witraże z 1910 roku wykonane w
Trewirze, przedstawiające postacie świętych. Na prawej ścianie w prezbiterium
znajduje się witraż ze św. Andrzejem, dalej w nawie kościoła: św. Barbary, św.
Piotra, Matki Boskiej Bolesnej z sercem przebitym mieczami (siedem boleści
Matki Boskiej), św. Pawła oraz św. Antoniego. W prezbiterium po lewej stronie
widnieje witraż przedstawiający patrona kościoła św. Mikołaja, a następnie
witraże św. Anny, św. Franciszka, św. Józefa, św. Wojciecha (Adalberta) oraz
św. Rocha. Kościół wyposażono w organy wykonane na początku XX wieku przez
Vitalisa Stange z Braniewa. Na wieży kościelnej znajduje się zegar wykonany
przez zegarmistrza Roberta Gerluch z Lidzbarga oraz dzwony z 1910 i 1928 roku.
Kościół w Sętalu wybudowano zgodnie z neogotyckimi założeniami
architektonicznymi według projektu Fritza Heitmana, który zaprojektował podobne
kościoły Świętej Rodziny w Królewcu, Świętej Katarzyny w Brąswałdzie i Najświętszego
Serca Pana Jezusa w Olsztynie.
Ceglana, trzynawowa hala, czworoboczne prezbiterium na osi nawy
głównej, chór muzyczny drewniany po przeciwnej stronie, kruchta w wieży o
wysokości 52 m, obok kaplica chrzcielna (baptysterium), sklepienie gwiaździste,
wsparte na granitowych filarach. Dach dwuspadowy stromy, schodkowo wykończone
szczyty ozdobione wieżyczkami z miedzianymi hełmami (sterczyny). Budowla
ceglana, nietynkowana, portal główny zdobiony mozaiką przedstawiającą Dobrego Pasterza.
Ściany świątyni od zewnątrz podparte przyporami zwieńczonymi ceramicznymi
kształtkami o wyglądzie trójlistnego krzyża.
Obecnie do Parafii należą wsie: Sętal, Dąbrówka Wielka, Nowe
Włóki, Plutki, Rozgity i Kabikiejmy oraz Kabikiejmy Dolne (domy po prawej
stronie drogi krajowej prowadzącej z Olsztyna do Dobrego Miasta).
Najstarsza kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej z 1874
roku znajduje się w Nowych Włókach, a w Kabikiejmach jest kaplica Świętej
Rodziny i Świętego Rocha z 1875 roku. W Sętalu znajduje się cmentarz
parafialny, a w Nowych Włókach nieczynny cmentarz przy kaplicy i pomnik
upamiętniający ofiary I wojny światowej.
